رابطه عامل های شخصیت و ابعاد الگوی سلسله مراتبی تلفیقی با علایم اضطراب و افسردگی: با تاکید بر نقش تعدیل کننده مولفه های فراشناختی

رابطه عامل های شخصیت و ابعاد الگوی سلسله مراتبی تلفیقی با علایم اضطراب و افسردگی؛ با تأکید بر نقش تعدیل کننده مولفه های فراشناختی هدف: در سال های اخیر، مدل های نظری برخاسته از ابعاد عاطفی اختلال های هیجانی پیشرفت های فزاینده ای داشته اند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی نقش سازه های شخصیتی سرشت و منش و نیز نقش تعدیل کننده فراشناخت در مدل یابی اختلال های هیجانی و ارائه الگوی نظری جدیدی برخاسته از این سازه ها می باشد. روش: در این مطالعه توصیفی که براساس طرح های همبستگی انجام شد، تعداد 295 نفر (219 دختر و 76 پسر) از دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران در تحقیق شرکت کردند و پرسشنامه های سرشت و منش کلونینگر (tci-125)، عاطفه مثبت و منفی (panas-20)، بیش انگیختگی فیزیولوژیک (fidas-64)، فراشناخت (mcq-30)، اضطراب (bai) و افسردگی بک (bdi-ii) را در دو نوبت و به صورت گروهی تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از نرم افزارهای آماری spss و amos و با روش های آمار توصیفی و استنباطی همچون میانگین، انحراف معیار، همبستگی، آزمون t، رگرسیون چندگانه گام به گام و تحلیل مسیر تحلیل شدند. یافته ها: نتایج اولیه نشان دهنده ارتباط قوی عامل های سرشتی و منشی کلونینگر و مولفه های فراشناختی با ابعاد الگوی سلسله مراتبی تلفیقی بود (01/0 p<). به طور خاص، آسیب پرهیزی و خودگردانی توانستند بخش قابل توجهی از واریانس ابعاد الگوی سلسله مراتبی تلفیقی را تبیین نمایند (05/0 p<). همچنین ارزیابی شاخص های نیکویی برازش، نشان داد مدل علّی پیشنهاد شده در این مطالعه برازش مناسبی با داده ها دارد. تحلیل مسیر نیز نشان داد اثر کلی عامل های شخصیتی با میانجی گری مولفه های فراشناختی بیشتر از اثر مستقل آنها بر ابعاد الگوی سلسله مراتبی تلفیقی است. بحث: با توجه به یافته های پژوهش، می توان به نقش برخی عامل های سرشتی و منشی همچون نوجویی، آسیب-پرهیزی و خودگردانی در تبیین اختلال های هیجانی امیدوار بود. از سوی دیگر، فحوای شناختی این اختلال ها با میانجی گری مولفه های فراشناختی این فرض را قوت می بخشند که تحول سایکوپاتولوژی در اختلال های هیجانی احتمالاً از زنجیره سرشت – شناخت – عاطفه عبور می کند. کلیدواژه ها: سرشت و منش، عاطفه مثبت، عاطفه منفی، فراشناخت، اضطراب و افسردگی